Wir treffen uns jeweils zum Mundart-Stammtisch in der Gaststätte "Zum Siebenschläfer", Hauptstraße 8 in Weis.
An diesen Abenden unterhalten wir uns über die Vergangenheit und die Gegenwart unserer heimischen Sprache. Daher kann vielleicht der eine oder andere Geschichten aus der Vergangenheit mitbringen und ggf. auch vorlesen.
Dies ist ein weiterer Versuch, über unseren Dialekt im kommunikativen Gespräch zu bleiben.
Jeder Bürger, der die Heimbach-Weiser Mundart spricht und schreiben möchte, ist herzlich willkommen.
Ziel dieses Mundart–Stammtisches soll sein, daß wir unser Heimbach-Weiser Platt erhalten, auffrischen und weiterführen.
Wir würden uns freuen, wenn Sie uns eine kurze Rückmeldung über Ihr Kommen für die Planung geben können.
Sascha Fiedler
1. Vorsitzender
Tel.: 0170-9059288
E-mail: info@pro-heimbach-weis.de
Termine:
| 15.01.2020 | |
| 11.03.2020 | |
| 13.05.2020 | wegen Corona abgesagt |
| 15.07.2020 | wegen Corona abgesagt |
| 16.09.2020 | wegen Corona abgesagt |
| 04.11.2020 | wegen Corona abgesagt |
De Waldemar es duud!
Em Lewe geft et goode on schleschde Daache, on et geft Sache, die äne trauresch mache. Höüt fezele esch fom Waldemar Rabsch, dä laidä em Aldä fon 88 Joä festorwe on nimmi bäi oos es. Esch glöf, dat et em Dörfe känen geft, dä de Waldemar net gekannt hät. Bie me su söed, hä woä bekannt bie en „bondä Hond“.
Heimbach-Weis. Met säinä Elli hät hä bes tse Lätzt em Schdieelsweesch gewont. Nau es de Waldemar duud on hä hät et fedäänt, dat en Noroof geschriewe wüed. Häsde schon gehüet, de Waldemar es geschtorwe. Su hann et sesch de Löüt em Dörfje fezeelt on konden et gar net glöwe. Nä, bat hät dä dann gehat? Owä de Räi no.
Säin Lewe hät 1931 en Herne begonne. Do es hä als einzijä Jung fon ne Berschmannsfamilesch gebore wure on och en de Schull gange. Als klänä Panz konnt hä schonn good met em Steft ömgoon. Owä no em Kreesch tse studiere, dat woä net dren. Doröm hät hä en Lieä als Wärbegrafikä begonne. En demm Beruf es hä offgange on hät säin Talent onne Könne geschdällt. Donewä hät hä en Bochum noch Tsaischen- on Molonärischt krischt. En Essen hät hä en Omendschull besoocht on ainije Semästä als Modezeischnä belaacht. Waldemar hät füä gruuse Kaufhäusä Plakate gemolt on Schaufänstere schtads gemacht.
Owä de Zait no em Kreesch woä net ainfach on su es hä off de Zesch gange on dat 15 Joä lang, obwohl et nuä ain odä tzwai würe sollden. Dobai hät hä sesch füa Fossilie on Geschtainsarte begeistere könne. 1965 gorf et och off de Zesch winnesch Arwäit on su kond hä bäi Karstadt als Plakatmolä anfänge. Och häi es hä 15 Joä gebliewe.
1980 woä et dann suwait. „Werbeatelier Rabsch“, su stand et off de Schildä en Herne on Datteln. Hä woä säine ejene Tschef met fiä Angeschtällde. Se hatten fill Arwäit on hann füä gruuse Änkorfparks, bie de Hürthpark on de Ruhrpark, geschafft. Et lief good. Jo, on bie kom dann de Waldemar no Heimbach-Weis? Dat woä su. Bie hä bäi Karstadt gearwäid hät, gorf et üeschde Kontakte no Horhausen em Wästäwald. On bie dö en Froind de Fassenachtsprinz gewure es, hät hä de Waldemar öm Höllef bäim Waachebau gefrochd. On dobai hät hä 1980, an Ruusemondaach, säin Elli känne gelieed on spätä och geheirot.
Et Elli kom fon Güllesheim on hät Löüt fon Heimbach-Weis gekannd. Onn aines Daaches koam et, bie et koamme mussde. Em Joä 1992 säin die Zwai en oos Dörfje gezooche, hann e Haus gekorft on de Waldemar hät sesch tse Roo gesätzt. Tse Roo gesätzt? Dänksdä! De Fassenachtsgäcke em Dörfje hann schnäll rauskrischt, bat de Waldemar kond. All Narre, ob Möne, Gadiste, Komitetä odä Waachebauä, hann bäi em nogefroocht, bie mä dat äne odä annere mache könd. Hä wosd ömmä en Antwort. Bünebildä füä de Sitzunge, et Logo füä de Kloonsparad, Zaichnunge füä de Waachebau, de Orde on de Fassenachtszäidung, et gorf nix bo hä net geholewe hät. Dat on noch fill mi, woä de Waldemar. Owä net nuä bäi de Fassenachtsgäcke, nä och bäi annere Feaine em Dörfje hät hä sesch en et Zeusch gelaacht.
Dat Dorefsängangsschild, am Wassähäusje en de Blockä Stroas, met de Abtai Rummeschdoref, de Kärsch on de Waisä Kapell, och dat kümmt aus säinä Fedä. En de Mailähött em Wald ödä en de Wiertschafte em Dörfje, bie bäim Betty, hängen säin Bildä an de Wand. „Gäht net, gebt et net“. Kän Material woä füä em seschä on dat wosden all tse schätze. Owä hä woä och gär onne de Löüt, am lewsde Mondaachs bäim Betty, on hät schonnemo dä äne odä annere „Lütten“ getronge. Och dat woä de Waldemar.
Hä woä en goode, gemötleschä, lusdijä Mann, dä alles gemacht, nuä net nä gesot hät. Hä wüed oos fähle. Owä miä han en ömmä füä Ooche, wänn mä em ejene Häusje, em Dörfje, en de Wiertschaft odä em Wald säin Bildä sään. On wänn miä widdä Kärmes fäiere, setze mä en de Waindorfkulisse von „oosem „Waldemar on en Gedange setzt hä newä oos. Do ben net nuä esch miä ganz sescha. Lewe Waldemar, esch hann desch tswa net su good gekannt bi mansch annerä, owä miä woä et ainfach e Bedürfnis , dänn Noroof tse schräiwe, wail de desch öm oos Dörfje fedäänt gemacht häst. Mäine gruuse Dank gelt dobai och dem Ehrenpräsidenten der KG Weis on goodem Fräund fom Waldemar, Hans-Peter Schmitz fon Weis, dä miä fill üwä inn fezeele kond. Waldemar, et ganze Dörfje wönscht diä off däine lätzte Rais alle Goode. Dodroff en „Lütten“.
Ein Nachruf von Reiner Bermel
50 Joä Schdatt Nöiwidd – Fluch odä Seje? Heimbach-Weis 09.12.2020
En de Rain-Zäidung schdonnt näulesch tse lese, Härzleschen Glückwunsch, Nöiwidd. Boröm dann dat? Ganz ainfach, wail am 7. November 1970 de näue Schdatt äntschdanne on nau fuffzesch Joä gewure es. Bäi demm Thema gien bai oos em Dorf de Mainunge wait aussenannä. Owä, de Räi noo.
Foto: Reiner Bermel
Neuwied. Die zwai fröhrere, ejenstännije Dörfä, Heimbach on Weis, sen sesch baulesch suwait noo gekomme, dat et am 1. September 1960 en Tsesammeschluss gegewe hät on de Gemainde Heimbach-Weis änschdanne es. Heimbach-Weis on Glabbach gehürten domols zuä Febandsgemainde Ängesch, wail de Ängiejä domols Schdatträschde hatten. De Postlaizaal woä 5454 Heimbach-Weis üwä Ängesch. Owä domet konden miä em Gruuse on Ganze lewe. Alles bat me su braucht, konnt me em Dorf korwe. Et gorf nix, bat es net gorf.
Zään Joä spädä hätt et em Land en Gebiets- on Kommunalreform
gegewe on am 7. November 1970 woä et suwait. Et koom zom Tsesammeschluss fon de Schdätte Nöiwidd on Ängesch subie de Gemainde drömmerömm. De gruuse Schdatt Nöiwidd woä gebore. Nau hatten me de Postlaitzaal 5450 Nöiwidd 22 on doonoo koom 56566 Nöiwidd. Tsesammeschluss- dat musden de Ängiejä, die jo de Schdatträschde offgewe musden, de Glabbachä on miä üeschde mo fekraffde. En Ängesch hann domols bai en Bürjäbefrochung rond 97 % dä Löut gään en Tsesammeschluss geschdimmt. Dat sööt doch alles, odä? Owä, et woä net tse fehinnere. Esch glööf, dat dat hoüt noch en de Kööp fon de Löut nohängd. Owä boröm es dat su?
Soomä mo su, alles bat met Tswang tse doon hät, es net good. Me muss bedänge, dat Heimbach- Weis an füa sesch en raische Gemainde woä. Et gorf en gruuse Heimbach-Weiser-Glabbacher Wald met raischlesch Bims en de Ärd. Dänn hann se oos rausgeholt, öm, onne annerem, de nöije Luiseplatz bezaale tse könne. En de Schdatt Nöiwidd säin miä hoüt noch dat befölgärungsraischsde on flächemääsesch grüüsde Schdattteil. Ains hann domols oos Politigä em Gemaiderat füa rem Tsesammeschluss noch good gemacht, nämlesch fon oosem Gäld noch schnäll en Torn/Fästhall on e Hallebad gebout.
Hoüt, fuffzesch Joä späda, es et Hallebad zoo on de Torn/Festhall stääd füä rem Fefall. Bat es dann gruusardesch passiert, en de fuffzesch Joä en Heimbach-Weis? De geplante Nordumgehung net
komme, de Südumgehung net wäidä fefollescht. Good, me hann an de Kärschegg en nöije Marktplatz krischt, bo änem, wänn et räänt, et Wassä en de Schoo lööft, su schräsch es dä. Waade mä mo ab, bie dä nöije Kunstraseplatz füa de SSV wüed. Mäines Erachtens beschdäät de Schdatt Nöiwidd, och no fuffzesch Joä, nuä off em Blaad Papiä on et wüed ooch su laischt kään Ainhait gewe. Et es halt nix gewaxsenes.
Ob dä Tsesammeschluss en Fluch odä Seje woä, es schwär tse soon. Ains es füa mesch owä seschä, geschafft hätten me dat och one Nöiwidd, su bie fill Febandsgemaide öm oos drömmerömm. Esch hann mesch mo em Dorf ömgehüed on hann Mainunge von Heimbach-Weiser Löut ängehollt. Häi dat soon sä. Karl-Fred Becker: Et es Fluch on Seje tseglaisch. Dä Fluch es, dat me de Sälbstschdänneschkait felure hann on annere frooche mus, bie bäi de Nordumgehung. Dat die net gebout wure es, hann de Löut em Schdattrat äntschiede, die dänn enneörtlesche Fekeä, mit all säine negative Änflüss, net känne.
Bat interessiert en Schdattrat, zom Baischbill fon Iälesch, datt dä LKW-Fekejä doesch de Ort gäät on bäim Änkorfe nuä schdürend es. Wail me dofon nix wäs on et ännem och igal es, wüed bäi de Abschdimmung de Fraksionstswang ausgeübt. Em Heimbach-Weiser Gemainderat wär dä Nordumgehung zoogeschtimmt wure. Dä Seje es, dat me gäldlesch oofgefange wure sain, wail de Gemaindekass de Mindäännahme fon de Gewärbeschteuä duesch dä Felust fon Geschäfde on Sälbstschdänije em Dorf net fekraft hät, öm de Dienstlaisdunge füa de Löut tse ärbrenge, bie de Gärtnä off em Kärschhoff, de Gemaidearwäidä on su wäidä.
Als Gejepool zom Schdattrat hät sesch domols“ Pro Heimbach-Weis“ gegründ, öm de Dorfinträsse tse ware. Läidä säin die höut met de Schwärpunkte Wainachtsmarkt on Dorfsäuwerung off de Sträck gebliewe. Good es och, dat de Gruuspfarreraije em Bisdum Triä net gekomme säin. Do hätten tse oos dä kärschlesche Haimat beraubt on miä wären tso Nöiwidd komme. Lätzdä Satz: Esch würe käne Nöiwiddä!
Josef Hahn: Füä mesch säin de futtzesch Joä käne Grond tse fäijere. Esch ben bes höut käne „Schärjä“ gewure. Et hät sesch nuä de Postlaitzaal geännet. Füa de Tswangsfusion wurd noch schnäll de Fästhall on et Hallebad gebout. Dofüa hät de Schdatt oose HWG-Wald met Bims krischt. Filleischt woä de Fewaltungsreform en Seja. Em Dorf hann miä en rejes Feainslewe, bat en de Siti fäält. Häi es ensbesonnere de Bürjäfeein „Pro Heimbach-Weis“ tse erwääne. Heimbach-Weis bläift Ömmer Parat dänn Oos kann Käner. Alles en allem wedä Fluch noch Seje. Esch ben sait draionsiebzesch Joä Heimbach-Weiser.
Oswald (Ossi) Höfer: Wischdesch woä de Tsesammeläjung fon Heimbach on Weis em Joä 1960, owä als Schdattdäll fon Nöiwidd, dat woä net good. De ärhoffde on feschprochene Zoogeschdändnesse säin grüsdendälls ausgebliewe. Baispill Ortsäntweklung Ömmgehungsstroas. De Nordumgehung es
sait draisesch Jöa em Geschpräch on zwanzesch Joä em Planungsfefare. Et es en Drama ohne Änd. Met dänne jätzesche politesche Fehältnesse em Rathaus hätte man de Mehrhait. Owä.... Aus häutijä Sischt wär miä en „Rain-Musselschdatt“, met ganz Kowelenz, Mülhaim-Kärlesch, Waisenturm, Annänach, Löidesdorf, Hammäschdain(hät moo tsoo Ängesch gehüed) Mälsbach, Rängsdorf, Nöiwidd am lewsde. Et wär en Macht tso Kölle on Mainz. Fekehrstäschnesch on Kulturzäntrum, ainfach doll. Owä et scheittet, bie ömmä, an politesche Pöstjä.
Franz Kneip: Mäin Mainung es, de Weje woren fröhä körzä, alles wor fetraudä on ainfachä, de Tsesammeläjung wor en Feordnung fon Mainz. Klaus Kurz: Fluch odä Seje? Esch soon, fon jedem äbbes füa baide Saite. Hadden miä domols en annere Waal? Fon doher wonnere esch mesch net, dat sesch fill Heimbach-Weiser bes höut ömma noch net met dä Zoogehöreschkait tso Nöiwidd idänndefiziere könne. „De Ännwoonä sain fon raschem, laischt raizbarem, lebhaftem Karaktä, su de Anschätzung fon em preusseschä Amtsinspektor aus em Joä 1829 (Quelle: Homepage Pro Heimbach- Weis). Die Aijenschaffte sollten miä oos unbedingt baibehaale.
Reiner Bermel